Grand Theft Hamlet İncelemesi: Şeytan Kafasında Soğuk Bir Rüzgar!
“Grand Theft Hamlet, yüksek sanatı düşük sanatla karşılaştırmakla o kadar meşguldür ki, oyunlar ve tiyatro tarafından paylaşılan toplumsal gücünden yeterince faydalanamıyor.”
Artılar
- Harika yan cast
- Oyun içi görüntüler doğal hissettiriyor
- Tiyatro ve oyunların toplumsal gücü
Eksiler
- Dikkat dağınıklığı var
- Gerçek oyundan yeterince yok
- Yüksek ve düşük sanat tartışması
William Shakespeare’in oyunlarının, yazarın ölümünden 400 yıl sonra bile kültürel bir öneme sahip olmasının bir nedeni var. Onun hikayeleri – tarihler, komediler ve trajedilerle örülü – insanoğlunun deneyimlerini tüm yönleriyle acı bir şekilde yansıtan anlatımlardır. İşte bu yüzden Romeo ve Juliet müzikal olarak 50’lerin New York’unda başarılı olabilir ya da Macbeth feodal Japonya’ya taşınabilir. Shakespeare zamansızdır. Peki kim der ki, bir video oyununun içinde Shakespeare’in eserleri işe yaramaz?
Bunun tam karşılığı Grand Theft Hamlet‘de yatar: Covid-19 pandemisi sırasında, iki aktörün ünlü trajedi Hamlet‘i Rockstar’ın çok oyunculu sandbox’ı Grand Theft Auto Online içinde tamamen sahnelemek için gösterdikleri zorluğun belgeseli. Pandemi sırasında varlığı belirsizleşen canlı tiyatro ortamında varoluşsal hikâyeyi sahneleme mücadelesi, belgeselin hızla geçilen 91 dakikalık süresi içinde yeterince süre bulamıyor.
Grand Theft Hamlet, yaşam üzerine büyük felsefi sohbetler ile video oyunlarının tiyatronun yüksek sanatı ile nasıl komik bir şekilde karşılaştırıldığını gösteriyor. Ancak bu süreçte kaybolan insani anlar, tiyatro ve çevrimiçi oyunların sağlayabileceği topluluk arzusunu açığa çıkarıyor.
Herkes oyuncu olabilir
Grand Theft Hamlet‘in açılış sahnesinde, işsiz aktörler Sam Crane ve Mark Oosterveen Grand Theft Auto Online‘de bir oturumun ortasında. Polislerden kaçarken — belgesel tümüyle bu oyun içinde çekilmiş — ikili, büyük açık hava amfitiyatrosu Vinewood Bowl’u keşfeder. Birkaç monolog okuduktan ve etrafta zıpladıktan sonra bir fikir doğar: Ya burada bir Hamlet canlı üretimi sahnelemeye karar verirlerse? Sonuçta, 2021’de Birleşik Krallık’taki kapanma döneminde evde hapsolmuş durumda başka bir oyun yapmaları gerekmiyor. Ancak böyle bir girişimin lojistikleri birçok karmaşıklığa yol açar.
İlk engel, bir oyuncu kadrosu toplamaktır. Tam bir Hamlet üretimi, bazı karakterlerin çiftlenmeden yaklaşık yirmi oyuncu gerektirir. Rasgele oyuncuları işe alma çabaları küçük bir fiyaskoyla sonuçlanınca, Crane ve Oosterveen çevrimiçi bir çağrı yapmaya karar verir. Bu çağrı, birkaç umutlu katılımcının gelmesiyle çok daha başarılı olur.
Bu denemeler, Grand Theft Hamlet‘in ilk harika anını oluşturur. Kısa röportajlarda kadromuzun çeşitli üyelerinin ilginç öykülerini öğreniyoruz. Bir profesyonel seslendirme sanatçısı (Overwatch’dan Jen Cohn) dışında tam zamanlı ebeveynler, Crane ve Oosterveen’in gerçek arkadaşları, ve bir edebi ajanın yeğeniyle beraber oynayıp uzun süredir rüyasını gerçekleştirme çabasında olan bir oyuncu var. Bazı oyuncular kostüm giyerken, bazıları monologunun en dramatik anlarında bıçaklar sallıyor. Oyun içindeki karakterlerin Shakespeare’in sözlerine uydurma çabaları ilk başta garip gelse de, zamansız edebi eser birazdan sahne alıyor. Belki de bu çılgın fikir işler.
Bu etkileyici anlar bile Grand Theft Auto’da olmanın getirileri ile birlikte gelir. Silahlar patlar, aktörler yanlışlıkla birbirini öldürür ve kısa süre sonra polis gelerek her şeyi mahveder. Grand Theft Hamlet, yüksek ve düşük sanatın buluşmasını, aktörlerin havaya uçtuğunu görmek ne kadar komik olursa olsun çizer. Crane ve Oosterveen, bu durumun birçok yönden gerçek bir Shakespeare deneyimine yakın olduğunu iddia ediyor. Hamlet metni, Grand Theft Auto Online‘un sunduğu gibi son derece şiddetlidir. Ancak Grand Theft Hamlet kamera açısı, Los Santos’taki öngörülemeyen şiddeti sadece mizah olarak sunmakla kalıyor. Herhangi bir yanlış ölüm anında, izleyiciye “Bunu komik bulmuyor musunuz?” demeye çalışıyor. Bu durum, Oosterveen ve Crane’in orijinal Hamlet‘i sahnelemedeki deneyimlerini Ray çevrelerinden çarpıtırken ciddi (tiyatro) ve eğlenceli (video oyunları) sanat formlarını kıyaslayarak çerçeveleme eğilimindedir.
Gerçeklik ve kurgu birleşiyor
Grand Theft Hamlet‘deki sürekli ölüm geçidi, Covid-19 pandemisi sırasında hissettiğimiz deneyimi daha iyi ifade ediyor. Crane, Oosterveen ve topladıkları kadro, tarifsiz kayıpların gölgesinde bir şeyler yaratmaya çalışıyor. Oyun provası sırasında, gerçek hayatın Grand Theft Auto Online‘e kadar sızdığını görüyoruz. Oosterveen ve belgeselin ortak yönetmeni, çoğu oyun içi görüntünün sahibi olan Pinny Grylls arasında, Oosterveen’in son akrabasının cenazesine katıldığını belirttiği bir an yaşanıyor. Bu anda dijital olarak Grylls ile beraberken, gerçek dünyada da kendi apartmanında yalnız olduğunu, oldukça varoluşsal bir yalnızlık hissi ile yaşar. Bu, kalp kırıcı bir an.
Bu gerçekçilik anları, Grand Theft Auto Online‘daki öngörülemeyen kaos kadar, Hamlet prodüksiyonunu da etkiler. Crane ve Oosterveen için düşük bir noktada, Hamlet’leri yeni bir iş bulduğunu ve artık prodüksiyona devam edemeyeceğini bildirir. Crane ve Oosterveen, sürekli olarak çalışan ve gelen giden trenlerin sesleriyle yankılanan bir metro istasyonunda kendi aralarında bir tartışmaya girer. Belki bu yapım saflıksız, belki de hiçbir amacı yok. Bu, ikili arasında bir çatışmaya yol açar. Üzerinde durulması gereken bu an, Grand Theft Hamlet‘in göze çarpan bir hatasını açığa çıkarır: Performans olarak çabaladıkları süreç, her iki taraf da dramatik bir gösterim olarak görünmektedir.
Crane ve Oosterveen birer aktör, ve bu anlar sırasında diyaloglarını güçlendiriyor gibi hissediliyor. Shakespeare’in eserleri, dijital dünyadaki garip durumların üstesinden gelmesine yardımcı olurken, bu sahneler tam tersi etki yaratır. Onları, sözlerinin yansıtıldığı hareketleri senkronize etme konusundaki hazırlıkları olan elemanlar olarak geri çekiyor. Crane öfkeli bir şekilde havayı yumruklarken ya da Oosterveen ile göz temasından kayıtsızca bir içecek almak için uzaklaşırken, yapılan hareketin çok fazla hazırlanmış olduğu hissiyatı uyandırıyor. Belki, bu anlar arasında her şey yaşandı, ancak Grand Theft Hamlet‘de gördüğümüz şey, dramatik etkisini kaybetmiş bir tiyatro hikayesini temsil ediyor. İki aktör, Hamlet‘in melodramatik havasını yansıtma eğilimindeyken, onların durumları daha çok Rosencrantz and Guildenstern Are Dead adlı eserin dolaşımı ve sıklıkla komik varoluşçuluğuna benziyor.
Niyet eksikliği
Peki, tüm bu provaların ardından, oyuncu kadrosunun çok sayıda saatini nasıl harcadığına dair Grand Theft Hamlet‘de nasıl bir sonuç elde ettiğimizi söyleyebiliriz? Açıkçası, belgesel izleyicileri gösterme konusunda çok istekli görünmüyor. Belgeselin sonuna doğru gördüğümüz anlaşılmaz canlı performans kesitleri, roketatarlar, spor arabalar ve gökyüzünde uçan bir blimp ile dolu. Crane ve Oosterveen, Los Santos’un sunduğu görkemi abartırken, Hamlet yorumlarının derinleşmesine dair hiçbir şey düşünmüyorlar.
Performanslar açısından, çoğu oldukça zayıf. Ama bundan rahatsızlık duymuyorum. Crane, Oosterveen ve Cohn dışında, kadrodaki hiç kimse profesyonel bir oyuncu değil. Bu prodüksiyon, Kraliyet Shakespeare Şirketi yerine, yerel topluluk tiyatrosunun Hamlet versiyonu gibi daha çok. Ki bu harika! Çoğu için, bir Tony ödülüne layık performans sergilemek en önemli şey değil; bu macera sayesinde kullanılan dostluktur. Bu, tiyatronun topluluğu kurulmasına yardımcı olma konusunda ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor; bu da çevrimiçi oyunlarla paylaşılan bir özellik. Özellikle, küresel bir pandeminin herkesin daha yalnız hissetmesine neden olmasıyla, Grand Theft Auto Online herkesin bir araya gelmesine yardım eden çevrimiçi alanların yerini almış durumda.
Ancak, Crane ve Oosterveen için bu sonuç pek de böyle görünmüyor. Hamlet başarılı bir şekilde sanal ortamda sahnelendiğinde ve kapanmalar kalkmaya başladığında, ikili yeniden gerçek dünya yaşamlarının heyecanını bekliyor. Bu durum, dışarı çıkma zamanı geldiğinin hatırlatıcısı gibi geliyor. Grand Theft Hamlet‘in büyük bir kısmı, Crane ve Oosterveen’in sadece zorunluluklar nedeniyle çevrimiçi dijital alanları ziyarete çıktıklarını sunuyor. Film ilerledikçe, ikili üzerinde daha fazla odaklanılması nedeniyle ilginç insan hikâyelerinin kaybolması gibi bir sonuç ortaya çıkıyor.
Tüm dünya bir sahnedir
Belki de Grand Theft Hamlet hakkındaki en büyük hayal kırıklığım budur. Tiyatro ve video oyunları, etkileşim ve topluluk açısından, sanatsal kardeşlerdir; ancak bu bağlar, Crane ve Oosterveen tarafından açıkça kabul edilmemektedir. Diğer projelerde olduğu gibi, bu bütün prenses de bilgiden yoksun bir öz yüceltme düşüncesinden kaynaklanıyor. İkili, Grand Theft Auto Online‘da Shakespeare’i oynama başarılarını, daha önce yapılmamış bir şey olarak sürekli dile getiriyor. Bu doğru olabilir, ama video oyunları geneli için geçerli değildir.
Özel olarak Final Fantasy 14 içinde yer alan tiyatro toplulukları, yıllardır tam doluluklarla tiyatral performanslar sergilemektedirler — 2020’de katıldım — ve Shakespeare eserlerinin sahnelenmesine de tanık olmuşumdur. Ayrıca, 2020 yılında Celine Song (yazar ve Past Lives‘ın yönetmeni), Anna Çehov’un Serçe‘sini tamamen The Sims 4‘te sahneye koymuş ve iki ortam arasında hikayelerin geçici doğasına dair konuşma açmıştır. Ayrıca, Crane ve Oosterveen, Grand Theft Auto Online‘ın yayımlanmasından bu yana gelişen rol yapma ortamını görmezden gelmektedir. Belki böyle olmayabilir ancak, oyuncuların kendi yaratımlarını yapmak için birlikte çabaladığı bir alandır.
Crane ve Oosterveen, tiyatro geçmişlerine dayanarak, bu gördükleri dünyayı komik bir ortam olarak görmeleri bakımından edebi bir ciddiyet duygusuyla yaklaşıyorlar. Shakespeare’in sözleriyle, Grand Theft Auto Online‘u “ses ve öfke dolu, hiç anlamı yok” olarak değerlendirmektedirler. Sonuç, Grand Theft Hamlet‘in de aynı şekilde hissettirmesine neden oluyor.
Grand Theft Hamlet, 21 Şubat’ta MUBI üzerinden izlenebilir olacak.
