İsviçre, Kendi Yapay Zeka Modelini Tanıttı
İsviçre, Apertus adını verdiği kapsamlı kaynak kodlu yapay zeka ile ChatGPT ve Google Gemini’ye daha güvenilir ve şeffaf bir alternatif sunmayı amaçlıyor. Ayrıca Apertus’un, Avrupa’daki yasalara ve düzenlemelere uyum sağlayacağı vurgulanıyor.
Apertus, İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü (EPFL), ETH Zürih ve İsviçre Ulusal Süperbilgisayar Merkezi’nin (CSCS) işbirliği ile geliştirildi. ChatGPT ve Claude gibi kapalı sistemlerden farklı olarak Apertus’un öne çıkan en büyük özelliği, geliştirme sürecinin tamamen şeffaf olması. Modelin mimarisi, eğitim verileri, ağırlıkları ve ara denetim noktaları kamuya açık bir şekilde paylaşılmaktadır. Modelin Latince “açık” anlamına gelen Apertus ismi bu yaklaşımı simgeler nitelikte.
Apertus, Çokdilli Yapısıyla Dikkat Çekiyor
Teknik açıdan incelendiğinde, Apertus’un 8 milyar ve 70 milyar parametreli iki versiyonu bulunmaktadır. 15 trilyon token üzerinde eğitilmiş olan model, 1000’den fazla dili kapsamaktadır. Bu dillerin yaklaşık yüzde 40’ı İngilizce dışındaki dillerden oluşuyor. Eğitim sürecinde az temsil edilen dillere, örneğin İsviçre Almancası ve Romanş gibi dillere de yer verilmiştir. Bu çokdilli yaklaşım, genellikle İngilizce merkezli ticari modellere kıyasla Apertus’u farklı bir konuma yerleştiriyor.
Modelin eğitimi, Lugano’daki Alps süperbilgisayarında 10 milyondan fazla GPU kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte karbon nötr elektrik kullanılması, çevresel sürdürülebilirlik açısından kritik bir detay. Apertus’un bir diğer önemli özelliği, kurumlara kendi sunucularında barındırma imkânı sağlamasıdır. Böylece kullanıcılar, verilerini üçüncü taraflarla paylaşmadan modeli kullanabilecekler. Veri gizliliğine hassas olan kurumlar için bu önemli bir avantaj sunuyor.
Apertus’un Amacı, Güvenilir Yapay Zekanın Nasıl Geliştirileceğini Gösteren Bir Yol Haritası Sunmak
İsviçreli araştırmacılar, Apertus’un baştan itibaren İsviçre’nin veri koruma yasaları ve Avrupa Birliği’nin Yapay Zeka Yasası ile uyumlu olarak tasarlandığını vurguluyor. Eğitim verisi yalnızca kamuya açık kaynaklardan toplanmışken, web sitelerinin “erişim dışı bırakma” (opt-out) talepleri de dikkate alınmıştır. Ayrıca kullanılan veri setlerinden kişisel veriler önceden ayıklanmıştır. Apertus, telif ihlalleri yapmadan ve izinsiz veri toplamadan büyük dil modelleri geliştirilebileceğini gösteriyor.
İsviçre Yapay Zeka İnisiyatifi Yürütme Komitesinde yer alan makine öğrenimi profesörü Martin Jaggi, projeyi şöyle özetliyor: “Amaçımız, güvenilir, egemen ve kapsayıcı bir yapay zeka modelinin nasıl geliştirileceğine dair bir yol haritası sunmak.” Araştırmacılar, sağlanan bu şeffaflığın kamuoyunda güven tesis etme ve yapay zekanın olası riskleriyle ilgili kaygıları azaltma hedefi taşıdığını belirtiyor.
Yapay zekaların bilgi akışının kritik bir parçası haline geldiği günümüzde, bu modellerin belirli yasal çerçeveler içinde şekillendirilmesi devletler için büyük önem taşıyor. Özellikle Avrupa Birliği, bu konuda somut adımlar atmayı planlıyor. Bu durum, Apertus gibi devlet onaylı yapay zekaların standart belirleyiciler olarak kullanılabileceğini gösteriyor.
